Wysoka wrażliwość u dzieci
Przykład z praktyki własnej:
Zdarzyło Ci się kiedyś słyszeć zdanie "jesteś nadwrażliwa, wszystko Ciebie tak dotyka"?
Mnie tak.
Jak odbierasz to zdanie? Co czujesz jak to czytasz?
Dziecko słysząc te słowa czuje się nie tak, że nie ma prawa tak się czuć, myśli, że czuje "za bardzo".
Dowiedz się, czym jest wysoka wrażliwość i jak rozmawiać ze swoim dzieckiem.
Wysoka wrażliwość u dzieci – co to takiego?
Każde dziecko jest inne. Z niektórymi maluchami łatwo się rozmawia, inne już przy pierwszym szumie zaczynają płakać, a jeszcze inne – te wysoko wrażliwe – zauważają rzeczy, które umykają większości z nas. Wysoka wrażliwość to cecha, która dotyczy około 15-20% populacji, w tym także dzieci. Ale co to właściwie oznacza?
Zgodnie z definicją Elaine Aron, specjalistki od psychologii wysokiej wrażliwości, to zestaw cech, które pozwalają takim dzieciom odbierać świat w sposób głęboki i intensywny. Dzieci wysoko wrażliwe (HSP – Highly Sensitive Person) mają tendencję do głębokiego przetwarzania informacji, co może sprawiać, że są bardziej empatyczne, ale też łatwiej ulegają przestymulowaniu.
Cechy dzieci wysoko wrażliwych
Dr Aron wskazuje na kilka cech, które wyróżniają dzieci wysoko wrażliwe. Jeśli zauważyłeś je u swojego dziecka, może to być właśnie ten typ wrażliwości:
1. Głębokie przetwarzanie informacji
Twoje dziecko spędza godziny analizując, co wydarzyło się w ciągu dnia. Na przykład po powrocie ze szkoły może opowiadać Ci o najdrobniejszych szczegółach lekcji, nauczycielach czy kolegach z klasy, zastanawiając się nad każdym słowem. I nie chodzi tylko o szkolne sprawy – często dzieci wysoko wrażliwe przeżywają rzeczy, które dla innych mogą wydawać się błahe. To, co dla innych jest tylko drobną uwagą, dla nich jest sprawą godną długich rozmyślań.
2.Łatwość ulegania przestymulowaniu
Dzieci wysoko wrażliwe mogą czuć się przytłoczone głośnym hałasem, tłumem, intensywnymi zapachami, jaskrawymi kolorami. Przykład? Wyobraź sobie, że zabierasz dziecko na wesele. Dzieciaki biegają, muzyka głośna, śmiechy i rozmowy – i nagle Twoje dziecko prosi o chwilę ciszy. Czuje się przytłoczone! Dla Ciebie to po prostu wesele, dla niego to prawdziwy sensoryczny chaos.
3.Reaktywność emocjonalna i empatia
Dzieci wysoko wrażliwe często reagują silniej na emocje innych. Jeśli ktoś w pobliżu jest smutny lub zestresowany, dziecko może natychmiast wyczuć te emocje i przejąć je na siebie. Wyjątkowo łatwo rozpoznać, czy ktoś potrzebuje pocieszenia, bo takie dziecko ma tendencję do "czytania" emocji. I nie ma w tym nic złego – to po prostu cecha, która może być naprawdę cenną zdolnością.
W końcu każdemu dziecku przydałoby się trochę empatii!
4. Wyczulenie na subtelne bodźce
Zapachy, tekstury, światło – dla dzieci wysoko wrażliwych wszystko to może stanowić ogromny bodziec, który wymaga przetworzenia. W sklepach spożywczych mogą reagować na intensywne zapachy, a w teatrze może ich zaskoczyć mocne światło reflektorów. Czasem wystarczy jedno słowo, by takie dziecko poczuło się zauważone – lub, co gorsza, ignorowane.
Wysoko wrażliwe dziecko w praktyce
Ale co to właściwie oznacza w codziennym życiu? Zwykle oznacza, że Twoje dziecko będzie potrzebować trochę więcej przestrzeni na odpoczynek, odrobinę więcej czasu na przetworzenie wrażeń i – być może – spokojniejszych środowisk. Często, gdy dziecko jest wysoko wrażliwe, łatwo o nadmiar emocji i lęków.
Pomyśl o sytuacji, kiedy Twoje dziecko wpadło w histerię, bo ktoś przypadkowo zmienił jego miejsce w przedszkolu. Możesz poczuć, że to "przesada", ale dla takiego malucha – to koniec świata! Wysoka wrażliwość oznacza, że dziecko reaguje na zmiany z większym natężeniem, bo świat może wydawać się dla niego bardziej intensywny i chaotyczny.
Jak wspierać wysoko wrażliwe dziecko?
Oto kilka prostych (i całkiem możliwych do zastosowania) wskazówek:
1. Zrozumienie i akceptacja – Pierwszy krok to po prostu zrozumienie, że Twoje dziecko reaguje inaczej. Zamiast narzekać, że "jest przewrażliwione" – staraj się dostrzegać, co je niepokoi. Jeśli czuje się przytłoczone głośnym hałasem, spróbuj wyjść na chwilę na spokojniejszy spacer.
2. Cisza i spokój – Wysoko wrażliwe dzieci potrzebują przestrzeni, by odpocząć. Po intensywnym dniu mogą chcieć spędzić czas w ciszy. Zamiast wrzucać je w wir gier i zabaw, spróbuj stworzyć miejsce, w którym będą mogły się zrelaksować.
3. Bezpieczne granice – Ustal jasne granice, ale bądź cierpliwa. Wysoko wrażliwe dzieci czasem potrzebują trochę więcej czasu na przetworzenie informacji. Może to oznaczać, że będą powtarzać pytania, bo nie wszystko jeszcze do nich dotarło.
4. Podkreślaj mocne strony – Wysoka wrażliwość ma też swoje supermoce! Dzieci wysoko wrażliwe mogą być bardzo empatyczne, kreatywne i uważne na potrzeby innych. Warto, byśmy nauczyli je, jak korzystać z tych cech w sposób pozytywny.
Podsumowanie
Dzieci wysoko wrażliwe to mali ludzie, którzy odczuwają świat intensywniej niż inne dzieci. Ich reakcje mogą wydawać się nieproporcjonalne, ale to, co dla nas może być drobnostką, dla nich bywa dużym wyzwaniem. Zrozumienie i odpowiednie wsparcie to klucz do ich rozwoju i poczucia bezpieczeństwa. Zatem – bądźmy cierpliwi, bądźmy wyrozumiali, a przede wszystkim – bądźmy z nimi, gdy tego potrzebują.
I pamiętaj – z wysoko wrażliwym dzieckiem każdy dzień to nowa przygoda, pełna emocji, kolorów i subtelnych bodźców. Ale też pełna ciepła i empatii, która sprawia, że świat staje się piękniejszy!
Wysoko wrażliwe dzieci czują mocniej i głębiej. Potrzebują określonych warunków do rozwoju. Są to równocześnie dzieci pełne ciekawości, kreatywności i empatii.
Wrażliwość nie musi być już nigdy więcej postrzegana jako słabość...
Autor: Małgorzata Bereś-Łapińska
Bibliografia:
-
Aron, E. Behar, T. (1998). The Highly Sensitive Person: How to Thrive When the World Overwhelms You. Broadway Books
-
Aron, E. (2023). Wysoko wrażliwe dziecko. Jak je zrozumieć i pomóc mu żyć w przytłaczającym świecie? GWP Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
-
Baryła-Matejczuk, M., Fabiani, M., Ferrer-Cascales, R., & Press, W. I. (Eds.). (2021). Wspieranie w rozwoju dzieci wysoko wrażliwych. Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomii i Innowacji w Lublinie.
Jestem tu dla Ciebie